De hoogste tijd voor een nieuwe blog. Dit keer over dat prachtige kleinood dat gelukkig binnen de beeldende kunsten langzaam maar zeker z’n rechtmatige plekje weer opeist: het potlood! En wanneer je het hebt over het Potlood heb je het dus eigenlijk over zijn resultaat: de Tekening…
Toeschouwers beginnen geregeld over het gebruik van potlood in mijn werk. Het valt ze op, het spreekt ze aan of ze hebben zoiets nog niet eerder gezien. Een paar jaar geleden ontstond het spontaan. Mijn oudste zoon stond model, ik zette de schets op het doek, de schets werd wel errug prachtig en ik vroeg me af: waarom nog verder met verf? Ondertussen is het een stukje ‘handelsmerk’ geworden: in veel van mijn schilderijen bevindt zich een onderdeel dat niet in verf is uitgewerkt, maar zijn eigen tedere kracht koestert in potlood.
Een vluchtige techniek
De aanzet tot dit nieuwe stijlelement ontstond dus via het beeld zelf, het materiaal, de praktijk. Dat is prettig, het werk dat de maker een klein kadootje biedt, een handreiking doet.
Potlood is kwetsbaar materiaal, het biedt de mogelijkheid tot een subtiel lijnenspel. Een ‘vluchtige’ techniek ook: één keer gummen en het is weg. Heel anders dan verf, dat zorgt dat het doek zich vol zuigt waardoor na enige droogtijd de verf onverwijderbaar is, definitief. Deze tegengestelde krachten, verf en potlood, daar schuilt meer achter. Het vluchtige potlood als tegenhanger van de definitieve verf. De grote beslissende verfvlakken als kleurscheppende tweedimensionale omstandigheden, tegenover de intieme details, de gevoelige lijnvoering, de persoonlijke hand-tekening. Ach, misschien word ik hier iets te lyrisch naar jullie zin; het mag duidelijk zijn dat ik enthousiast word van deze symboliek!
Symbolische kracht
Want het mooie is, deze ontdekking leverde me nog iets anders op. Buiten het visuele effect werd ik getroffen door een soort –laten we het noemen- ‘symbolische kracht’. Misschien is het sommigen van jullie opgevallen? Bijna altijd is de mens het onderdeel dat in mijn werk wordt gevangen in potlood, in een tekening, als een schets eigenlijk. De eeuwig kwetsbare mens, fragiel, genuanceerd en gevoelig. Maar ook (en daar staan we niet graag bij stil): zo snel uitgegumd.
Als voorbeeld zoomen we even in op de bovenste foto. Dit werk heet “Levensreis, burger van drie werelden”. We zien hier drie terreinen waarin de mens op één of andere manier aanwezig is. Waar het me nu even om gaat is de middelste figuur, de meest realistische en in die zin de meest ‘concrete’. In dit zwemmende meisje, waar mijn dochter model voor heeft gestaan, herkennen we ons waarschijnlijk het meest. Ze kijkt ons dan ook recht aan en zwemt, in al haar overtuigende kracht, recht op ons af. Maar juist zij toont mij de kwetsbaarheid, de vluchtigheid, het tijdelijke. Haar leventje is dan ook ‘slechts van potlood’ en veel te 'makkelijk uit te gummen'...
Ik ben blij, blij met de ontdekking dat het gebruik van de tekening in mijn schilderijen zo’n toegevoegde waarde biedt. En ook: dat het bestaansrecht van de tekening niet slechts gebaseerd is op esthetische gronden (want ‘het staat zo mooi’) maar dat het een intrinsieke verrijking voor het werk betekent. Want dat mag hopelijk duidelijk worden uit mijn werk, de mens IS zo verrekte kwetsbaar en ‘verdient’ daarin zoveel respect. Zijn worstelingen, liefdes, pogingen en streven, zijn ‘ná willen zijn aan de ander’, zijn mogelijkheden en ON-mogelijkheden. Al deze persoonlijke verhalen tezamen maken hem tot die Mens…
Ook zo enthousiast over ‘The Art of Drawing’?
Dan vind je het werk van de volgende eigentijdse Nederlandse kunstenaars wellicht ook de moeite waard om te bekijken:
Erik Odijk, www.erikodijk.nl
Rinke Nijburg, www.rinkenijburg.nl
Caren van Herwaarden, www.cvanherwaarden.nl
Janpeter Muilwijk, www.janpetermuilwijk.com
Willemijn Saaltink, www.willemijnsaaltink.nl